Tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường hay còn gọi là đái tháo đường là một bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính. Trong đó, cơ thể không thể sử dụng glucose do thiếu hụt sản xuất insulin hoặc không sử dụng được insulin hoặc cả hai.

Ở trạng thái bình thường, Glucose là nguồn cung cấp năng lượng chính cho tế báo, não, cơ hoạt động. Để có được lượng Gluose này thì cơ thể cần phải có Insulin.

Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất ra, nó giúp cho đường từ máu di chuyển dễ dàng vào tết bao, từ đó chuyển hóa và tạo ra năng lượng cho các hoạt động.

Hiện nay tiểu đường được biết có hai loại là tuýp 1 và tuýp 2.

Tiểu đường tuýp 1 là bệnh mà có sự phá hủy tế bào beta của đảo tụy, đây là tế báo tiết ra insulin. Từ đó gây ra sự thiếu hút insulin trong cơ thể. Với những người bị tiểu đường tuýp 1 thì phải đưa insulin từ ngoài vào cơ thể.

Nguyên nhân gây ra tiểu đường tuýp 1

Cho đến nay các chuyên gia vẫn chưa xác định được nguyên nhân của tiều đường tuýp 1. Thông thường, hệ miễn dịch của cơ thể là cơ quan bảo vệ cơ thể trước các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó nó lại tấn công vào các tế báo tiết Insulin làm cho việc thiếu hút insulin trong cơ thể.

Nguyên nhân này vẫn còn đang được nghiên cứu.

Tiểu đường tuýp 1 có di truyền không?

Người ta nhận thấy tiểu đường tuýp 1 có thể liên quan đến sự phơi nhiễm với virus, và có yếu tố liên quan đến di truyền. Nhưng không phải bố mẹ mắc tiểu đường tuýp 1 thì con cái chắc chắn sẽ bị bệnh.

Các triệu chứng của tiểu đường tuýp 1

• Tiểu đường tuýp 1 thường khởi phát nhanh, rầm rộ. Triệu chứng tiểu đường tuýp 1 bao gồm:
• Ăn nhiều
• Uống nhiều (hay khát nước)
• Tiểu nhiều (do đường trong nước tiểu cao, gây lợi niệu thẩm thấu)
• Gầy nhiều (gầy sút cân)

Triệu chứng khi có biến chứng:

• Biến chứng cấp tính
• Hôn mê nhiễm toan ceton: yếu, mệt mỏi, khát nước, khô da, chuột rút, mạch nhanh, tụt huyết áp (dấu hiệu mất nước), rối loạn ý thức (lơ mơ, ngủ gà, hôn mê), buồn nôn, thở nhanh, hơi thở mùi táo thối. Biến chứng này cần phải điều trị cấp cứu.
• Biến chứng mạn tính
• Nhìn mờ (do biến chứng võng mạc, đục thủy tinh thể)
• Đau ngực thường không điển hình (do biến chứng mạch vành)
• Tê bì dị cảm ở bàn chân (biến chứng thần kinh)
• Loét, nhiễm trùng bàn chân
• Đầy bụng, chậm tiêu, nuốt khó (biến chứng thần kinh tự động gây liệt dạ dày, thực quản)

Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1

Tiền sử: Nếu gia đình có người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 thì có cái có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Môi trường: Phơi nhiễm Virus như Coxsackie, Rubella có thể khởi phát tình trạng phá hủy tế bào beta đảo tụy.

Địa lý: người ta nhận thấy ở một số quốc gia như Phần Lan, Thụy Điển có tỉ lệ mắc tiểu đường tuýp 1 cao hơn

Làm gì để phòng ngừa tiểu đường tuýp 1

Hiện vẫn chưa có cách nào để phòng ngừa tiểu đường tuýp 1. Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu các biện pháp để ngăn chặn bệnh tiến triển ở những người mới được chẩn đoán.

Việc chẩn đoán tiểu đường tuýp 1

Theo hiệp hội đái tháo đường Mỹ thì việc chẩn đoán tiểu đường tuýp 1 thường dựa trên những biểu hiện sau:

• Đường huyết bất kì >11,1 mmol/l, kèm triệu chứng của tăng đường huyết (ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, gầy nhiều)
• Đường huyết lúc đói (nhịn ăn >8-14h) >7 mmol trong 2 buổi sáng khác nhau
• Đường huyết 2 giờ sau khi uống 75g glucose >11,1 mmol/l (nghiệm pháp tăng đường huyết)
• HbA1C (định lượng bằng phương pháp sắc kí lỏng) >6,5%

Ngoài ra nếu những người có dấu hiện dưới đây cũng cần phải lưu ý:

• Tuổi khởi phát 30, triệu chứng rầm rộ, tiền sử gia đình có người bị bệnh, mắc bệnh tự miễn khác. Xét nghiệm có kháng thể kháng đảo tụy, định lượng insulin máu thấp hoặc bằng 0.
• Các xét nghiệm khác: Cholesterol, HDL-C, LDL-C, Triglycerid, tổng phân tích nước tiểu tìm protein niệu, xét nghiệm nước tiểu 24h
• Soi đáy mắt: tìm các tổn thương võng mạc
• Điện tâm đồ: tìm các dấu hiệu của bệnh mạch vành

Điều trị tiểu đường tuýp 1 thế nào

Chế độ ăn: Đây là điều một người bị tiểu đường tuýp 1 cần lưu ý. Cần phải tuân thủ chế độ đủ chất đạm, chất béo, đường, vitamin, muối khoáng và nước với khối lượng hợp lý. Cần lưu ý là không để tình trạng

Tập thể dục: Việc tập thể dục sẽ giúp các tế bào cơ hấp thu được lượng glucose trong máu tốt hơn. Nên duy trì chế độ 30 phút/ngày.

Kiểm soát đường huyết: đối với tuýp 1 thì kiểm soát bằng insulin ngoại sinh là chủ yếu. Dùng theo phác đồ, tuân thủ giờ tiêm và liều lượng tránh bị tụt đường huyết. Các loại insulin gồm có: insulin thường (tác dụng rất nhanh và nhanh, insulin Lispro, Actrapid..), insulin bán chậm (NPH, Lente..), insulin chậm (ultralente..), insulin hỗn hợp (Mixtard..), insulin nền (Lantus)

Ngoài ra người bị tiểu đường tuýp 1 cũng cần phải kiểm soát huyết áp. Ưu tiêu ức chế mên chuyển/ức chế thụ thể khi có biến chứng thận.

Ngày nay, sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã giúp tìm ra các chất được chiết xuất từ thực vật giúp cho việc ổn định đường huyết và giảm các triệu chứng của tiểu đường tuýp 1 như sản phẩm An Đường Khang.