Tiểu đường không còn là căn bệnh hiếm gặp, mà đã trở thành một trong những thách thức sức khỏe toàn cầu. Bệnh tiến triển âm thầm nhưng để lại biến chứng nguy hiểm cho tim, thận, mắt và hệ thần kinh.

Vậy tiểu đường thực chất là gì, nguyên nhân từ đâu, làm sao để nhận biết và kiểm soát hiệu quả? Bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện, dễ hiểu và gần gũi, để chủ động phòng ngừa và đồng hành cùng người thân trong hành trình sống khỏe với tiểu đường.

Khi “đường ngọt” hóa thành hiểm họa

Một chén chè ngọt, một ly nước mát lạnh – vị ngọt vốn gắn liền với niềm vui. Thế nhưng, 'đường' cũng có thể trở thành kẻ thù âm thầm của sức khỏe.

Theo thống kê mới nhất, trên thế giới có khoảng 800–830 triệu người mắc bệnh tiểu đường; riêng Việt Nam con số này vào khoảng 7 triệu – tức gần như cứ 15 người trưởng thành thì có một người mắc.

Tiểu đường không gây đau tức thì, nhưng âm thầm bào mòn cơ thể và để lại những biến chứng nặng nề. Hiểu rõ bản chất, nguyên nhân, cách nhận biết và kiểm soát sẽ giúp chúng ta chủ động sống khỏe.

Nguyên nhân cốt lõi: Cuộc chiến giữa Insulin và Glucose

Hãy tưởng tượng cơ thể như một thành phố, trong đó glucose (đường) chính là nguồn nhiên liệu. Để nhiên liệu đi vào tế bào sản xuất năng lượng, cần đến insulin – chiếc chìa khóa mở cửa. Ở người khỏe mạnh, insulin làm việc hiệu quả, glucose đi vào tế bào và máu giữ mức cân bằng. Ở người mắc tiểu đường, cơ chế này gặp trục trặc:

• Type 1: Hệ miễn dịch phá hủy tế bào sản xuất insulin, chìa khóa biến mất, glucose ứ đọng ngoài mạch.
• Type 2: Có insulin nhưng tế bào không nhận diện được (kháng insulin), giống như ổ khóa rỉ sét.

Kết quả: đường huyết tăng cao, tế bào thiếu năng lượng và các cơ quan bị tổn thương lâu dài.

Những con đường đưa cơ thể đến tiểu đường

Nếu nguyên nhân cốt lõi là bất hòa giữa insulin và glucose, thì có nhiều 'con đường' đưa đến tình trạng này:

• Di truyền: Nếu cha mẹ, anh chị em mắc bệnh, nguy cơ cao hơn.
• Thừa cân, béo bụng: Mỡ nội tạng làm giảm độ nhạy insulin.

• Lối sống ít vận động: Ngồi nhiều, ăn nhiều đồ ngọt, tinh bột tinh chế.

• Tuổi tác: Càng lớn tuổi, khả năng sử dụng insulin càng giảm.
• Stress và thiếu ngủ: Làm tăng hormone cortisol, kéo đường huyết lên.

• Một số bệnh lý, thuốc dùng lâu dài cũng có thể ảnh hưởng.

Không phải yếu tố nào cũng thay đổi được, nhưng lối sống – vốn chiếm phần lớn – luôn nằm trong tầm tay.

Triệu chứng nhận biết sớm

Tiểu đường thường âm thầm, nhưng cơ thể vẫn phát ra tín hiệu:

• Khát nhiều, tiểu nhiều.

• Ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân (nhất là type 1).

• Mệt mỏi, nhìn mờ, dễ cáu gắt.
• Vết thương lâu lành, nhiễm trùng tái phát.

Nếu gặp nhiều dấu hiệu, cần đi khám và làm xét nghiệm.

Các chỉ số xét nghiệm chẩn đoán

Bảng dưới tóm tắt các ngưỡng xét nghiệm thường dùng:

Bác sĩ có thể chỉ định thêm xét nghiệm mỡ máu, chức năng thận, men gan để đánh giá toàn diện.

Các loại tiểu đường

• Type 1: Thường ở trẻ em, thiếu insulin tuyệt đối, cần tiêm insulin.
• Type 2: Gặp nhiều nhất, liên quan lối sống, kháng insulin.
• Tiểu đường thai kỳ: Xuất hiện khi mang thai, cần theo dõi chặt chẽ.

Biến chứng thường gặp

Đường huyết cao kéo dài giống như dòng nước có sạn làm mòn ống dẫn. Biến chứng gồm:

• Tim mạch: Nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

• Thận: Suy thận, có thể phải chạy thận.
• Mắt: Mù lòa do tổn thương võng mạc.
• Thần kinh: Tê bì, loét chân.
• Miễn dịch: Dễ nhiễm trùng.

Tin vui: kiểm soát đường huyết tốt giúp phòng ngừa hoặc làm chậm biến chứng.

CÁC SẢN PHẨM TỪ NHÀU

-13%

Bột nhàu nguyên chất Hương Thanh

450,000395,000đ

Đặt Hàng

-20%

Trà nhàu Hương Thanh

50,00040,000đ

Đặt Hàng

-14%

Viên nhàu nguyên chất Hương thanh

370,000320,000đ

Đặt Hàng

-15%

Nước cốt nhàu nguyên chất Hương Thanh

250,000215,000đ

Đặt Hàng

Kiểm soát và điều trị

Nguyên tắc chung: phối hợp cả ba 'mũi nhọn':

• Ăn uống: Tăng rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế đường tinh luyện.
• Vận động: 150 phút/tuần, duy trì đều đặn.
• Thuốc/insulin: Tuân thủ hướng dẫn bác sĩ, không tự ý thay đổi liều.

Phòng ngừa

• Ăn uống điều độ, chọn carbs tốt.

• Tập thể dục 30 phút/ngày.

• Ngủ đủ, giảm stress.
• Không hút thuốc, hạn chế rượu.
• Khám định kỳ và xét nghiệm đường huyết.

Kết luận

Tiểu đường là sự mất cân bằng giữa insulin và glucose, nhưng không đồng nghĩa với 'án tử'. Khi hiểu đúng, phát hiện sớm và chủ động điều chỉnh lối sống, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe, làm việc và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn.

Hãy truy cập website HealthyMart để có nhiều thông tin bổ ích về sức khỏe