Họ cây Diếp Cá

Cây Diếp Cá còn có tên là lá giấp, ngư tinh thảo.

Tên khoa học Houttuynia Cordata Thumb.

Thuộc họ Lá Giấp Saururaceae.

Mô tả cây Diếp cá

Cây diếp cá là một loại cỏ nhỏ, mọc lâu năm ưa chỗ ẩm ướt có thân rễ mọc ngầm dưới đất. Rễ nhỏ mọc ở các đốt, thân mọc đứng cao 40cm, có long hoặc ít long. Lá mọc cách, hình tim, đầu là, hơi nhọn hay họn hẳn. Hoa nhỏ màu vàng nhạt, không có bao hoa, mọc thành bông, có 5 lá bắc màu trắng; trông toàn bộ bề ngoài của cụm hoa và lá bắc giống như một cây hoa đơn độc, toàn cây vò có mùi tanh như cá. Hoa nở về mùa hạ vào các tháng 5 – 8.

Phân bổ, thu hái và chế biến cây diếp cá.

Loại cây này mọc hoang ở khắp nơi ẩm thấp trong nước ta. Nhân dân thường hái về ăn với cá. Toàn cây hái về dùng tươi hay phơi khô hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học của cây diếp cá

Trong cây có chừng 0,0049% tinh dầu và một ít chất Ancoloit gọi là Cocdalin. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là Metylnonylxeton CH₃CO(CH₂)₈CH₃(có mùi rất khó chịu), chất myrcen C₁₀H₄₆, Axit caprinic C₉H₁₉COOH và layuinaldehyt.

Hoa và quả chứa chất isoquexitrin và không chứa quexitrin. Độ tro trung bình là 11,4%, tro không tan trong HCL là 2,7%.

Tác dụng dược lý

Diếp cà có tác dụng lợi tiểu; tính chất lợi tiểu này do chất quexitrin và các chất vô cơ chứa trong diếp cá. Dung dịch có 1/100.000 phân tử lương quexitrin vẫn còn có tác dụng lợi tiểu rất mạnh. Chất isoquexitrin cũng có tác dụng lợi tiểu.

Một ý kiến khác cho rằng những dẫn xuất dioxyflavonon đều có tính chất của rutin nghĩa là tang sức chịu đựng của vi ti huyết quản làm cho huyết quản khó đứt vỡ.

Chất cocdalin có tác dụng kích thích da, gây phồng.

Công dụng và liều dùng đối với cây diếp cá

Tính vị theo đông y: Cay, hơi lạnh, hơi có độc, vào phế kinh. Có tác dụng tán nhiệt, tiêu ung thũng, dùng chữa phế ung, ngoài dùng chữa ung thũng, trĩ, vết lở loét.

Nhân dân dùng cây diếp cá trong những trường hợp tụ máu như đau mắt(giã nhỏ lá ép vào hai miếng giấy bản đắp lên mặt khi ngủ, làm như vậy hai ba lần) hoặc trong bệnh trĩ lòi dom(sắc uống nước với liều 6 – 12g đồng thời sắc nước lấy hơi xong rồi rửa).

Ngoài ra còn có tác dụng thông tiểu, chữa bệnh mụn nhót, kinh nguyệt không đều.

Liều dùng trung bình: 6-12g một ngày(sắc, bột viên).

Đơn thuốc kinh nghiệm dùng cây diếp cá:

• Cây diếp cá khô: 20g
• Táo đỏ: 10 quả
• Nước: 600ml

Sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày, chữa bệnh viêm sung tai giữa, sung tắc tia sữa.

Những ứng dụng của cây diếp cá trong đời sống

Người dân Việt Nam thường dùng diếp cá như là một loại rau ăn sống trong bữa ăn hàng ngày. Ngày nay nó còn được sử dụng cho nhiều mục đích khác:

• Làm nước uống
• Xay làm bột để tiện cho sử dụng với các mục đích khác nhau
• Là thành phần cơ bản trong các dược liệu để như Siêu Trĩ 7Plus để hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

Trên đây là một số công dụng của cây diếp cá được nêu trong sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Đỗ Tất Lợi.